LETS: Local Exchange Trading System

Over LETS, de markt in Tapori en Kerstengeltjes

“Wat is LETS?”, denken jullie voorzeker. ’t Is jullie vergeven want het is een nog maar weinig ingeburgerde term, dan nog wel een afkorting van Engelse woorden: Local Exchange Trading System. Een woordje uitleg als inleiding is dus gepast: De vereniging LETS Vlaanderen legt het als volgt uit en wie hier meer over wil weten, moet zeker eens kijken op https://www.letsvlaanderen.be/ontdek-lets. Misschien krijg je wel goesting om er lid van te worden.

“Het letterwoord LETS staat voor ‘Local Exchange and Trading System’. Maar voor ons is LETS gewoonweg een eigentijdse manier van samenwerken. Waar mensen elkaar helpen door hun talenten via diensten of goederen in te zetten en dit in het netwerk van een lokale groep. Als tegenprestatie waarderen we elkaar met een puntensysteem gebaseerd op tijd. “Ik help jou een uur in de tuin en jij geeft mij het daarvoor overeengekomen aantal LETS-punten, die jij dan mag gebruiken om bij mij of iemand anders van de groep een andere dienst of goederen te kopen”. De essentie van LETS is dus: ruil uren met je buren.”

Maar wat heeft dat nu met Tapori te maken ?

Al vele jaren hadden we eigenlijk al een soort van ruilsysteem in Tapori: door het kopen van voedings-en-kruidenierswaren, dingen die in ieder Ecuadoraans huishouden dagelijks gebruikt worden, in het winkeltje van Tapori zorgde je dat de winst in Tapori bleef. Dat geld werd dan gebruikt om een deeltje van het loon van de mensen die de dienstverlening verzorgen te betalen.

Bijvoorbeeld: Als je in het winkeltje linzen, olie, rijst, havermout, tandpasta en WC-papier ter waarde van 20 usd kocht, dan bleef de winst, ongeveer 2 usd, in Tapori hangen. Deze winst werd dan opnieuw gebruikt om een deeltje van het loon te betalen van diegene die je daarnet in Tapori geholpen had: de dokter, de logopediste, de kinderverzorgster, Ivonne in de bibliotheek, of Rosita die verantwoordelijk is voor het onderhoud of de boekhoudster, dat doet er nu niet toe. Immers, datgene wat je zelf betaalt voor die dienstverlening dekt over het algemeen maar een 25 % van de echte kostprijs ervan.

Dat systeem draaide, maar werd eigenlijk niet ten volle gebruikt. Met een volle tas etenswaren naar huis gaan, met je kindje met een beperking in de armen op een bus waar je niet altijd kan neerzitten, is niet gemakkelijk. Thuis is er altijd wel een kruidenierswinkeltje in de buurt. Of bleek dat de prijs van sommige producten in de Supermaxi uiteindelijk dan toch goedkoper was, omdat die supermarkten in het groot aankopen.

Maar toen kwam de pandemie… en in veel huizen geraakte het eten op… Het geld geraakte ook op… Mensen kregen honger en wisten niet meer van welk hout pijlen gemaakt, want er was geen werk. En met weinig of niets moesten vele mensen herbeginnen.

Laten we er nu van uitgaan dat de meeste mensen nuttig willen zijn en verschillende talenten hebben, en anderzijds dat iedereen elke dag eten en kleren nodig heeft… Zodoende zijn we elkaar nog meer dan tevoren beginnen helpen: met de aankoop van bloem om brood of empanadas te maken, met vijf jonge biggetjes en een inzamelsysteem van schillen van aardappelen en ander afval om die varkentjes vet te mesten, met vijftig kuikentjes, met stof om pyjama’s en T-shirts mee te maken, met geld om een auto te herstellen zodat iemand weer als taxichauffeur aan het werk kon, met wol om babykleertjes te breien of dekentjes te haken, met een buizensysteem om salade te kweken op water, met transport om eieren en melkproducten uit Cayambe en bruine suiker en bananen uit het nevelwoud naar de stad te brengen.

Zo kan ik nog een eindje doorgaan. We konden dit doen met een extra subsidie voor “overbruggings-en-herstelmaatregelen” die we van de Provincie West-Vlaanderen kregen. En de projectsubsidie die we elk jaar van de Gemeente Wevelgem krijgen was dit jaar ook bestemd om kleine bedrijvigheid bij families met een persoon met een beperking te stimuleren.

Vooral Cristina, onze voorzitster, verdient hier grote pluimen. Haar koper-en-verkopers-geest kwam helemaal tot leven en ze ging nog verder. Al vlug werden foto’s en aankondigingen van al wat er te kopen of te ruilen was gedeeld via WhatsApp. En zo wist iedereen snel wanneer het varkentje geslacht werd, wanneer het brood uit de oven kwam, of de salade klaar was voor de oogst. En in Tapori organiseerde Cristina elke veertien dagen een kleine markt, waar mensen hun producten konden aanbieden… op voorwaarde dat ze zelf ook producten op de markt zelf kochten.

Op die markt werden er ook producten aangeboden die in Tapori zelf gemaakt werden. Onze kok, Monica, was immers door de pandemie ook technisch werkloos geworden. De kinderen en jongeren van de leefgroepen kwamen immers alleen voor individuele therapie en aten er dus geen tienuurtje of middagmaal meer. Nu bakt ze met de jongeren beschuitjes die op de markt verkocht werden. Wie de doktersconsultatie of therapie niet kan betalen, krijgt 20 zakjes beschuitjes mee naar huis, om die daar aan buren en familie te verkopen. Brood wordt er toch gegeten. En je brengt het geld dan naar Tapori. Het beetje winst is een deeltje van de betaling voor je consultatie of therapie. En met enkele ouders maakt Monica nu op vrijdag dagschotels klaar en de chauffeur van de auto die weer kon rijden is onze Deliveroo voor thuislevering.

Niet dat het allemaal perfect draait… De varkentjes van de ene familie groeiden al beter dan van de andere familie, want ook hier zag je weer welke familie sterker in haar schoenen stond of meer mensen kende om etensresten te vragen dan de andere familie. En sommige mensen gebruikten het verdiende geld om dringende zaken te kopen of om schulden af te betalen en stonden daarna weer even ver als tevoren. Een ander probleem is dat veel mensen hetzelfde aanbieden en niemand de luxe heeft om meer dan het “broodnodige” te kopen.

Maar het werkt! En het helpt veel mensen weer rechtop en het helpt ons in Tapori om ook het hoofd boven water te houden. Wie deze tekst alert gelezen heeft, zal nu zeggen: En die kerstengelkes, wat doen die in de titel? Ze maken eigenlijk niet direct deel uit van ons LETS-systeem. Maar ze worden ook gemaakt door enkele mensen met lichte verstandelijke beperking die graag naar Tapori komen, vooral Sofia dan, onder begeleiding van Carmita. En deze engeltjes worden nu zowel in Ecuador als in België verkocht, opnieuw om financieel een stapje vooruit te geraken en bij te dragen tot een mooiere wereld.

Wil je straks die engeltjes ook bij u thuis in de kerstboom? Ga dan naar de tijdelijke TAPORI-WEBSHOP. Zo zie je maar hoe de pandemie ook mooie dingen teweeg brengt. Ik had toch beloofd om mooie verhalen te vertellen in deze Vogel van Papier. En al schrijven heb ik dan toch al een deeltje van wat ik zou vertellen op de afgelaste activiteit “Met Tapori aan Tafel”, met jullie kunnen delen