Dag allemaal,
In deze vogel van papier komt naar gewoonte eerst het klassieke “wel-en-wee” van de voorbije maanden. Daar komt ook een stukje in over de situatie in Ecuador, gezien door onze ogen, triest en hoopvol tegelijkertijd, al klinkt dit heel tegenstrijdig in de oren. Dat het hier niet allemaal “kommer en kwel” is, lezen jullie daarna in een heel mooi verslag van de mensen van Medihulp die in de eerste week van juli meehielpen in Tapori en daarna een boeiende reis maakten door Ecuador.
Deze Vogel van Papier is weer lijvig geworden en het lukt niet om in deze nieuwsbrief nog het verhaal van Ruth Amant, pas afgestudeerd arts en assistent in de kinder- en jeugdpsychiatrie, in te voegen. Zo hebben jullie haar “intieme kijk in het leven” over haar vrijwilligerswerk deze zomer in Tapori tegoed voor de volgende nieuwsbrief.
Zo was de voorbije tijd weer vol tegenstellingen en ik heb het gevoel op golven te leven, soms zonder vaste voet aan de grond, en dan weer wel. Zo werkten we goed verder in Tapori-in- vakantie-stemming. Eb en vloed brachten een komen en gaan van vrienden en familie met zich mee. Ecuador toonde zich aan hen van haar mooiste kant, terwijl krantenkoppen blokletteren dat ons land afglijdt richting narcostaat… De voorbije tijd was niet echt vakantie-tijd, in de betekenis van “tijd die vrij is van beslommeringen en zorgen”. We stapten verder op de borderline tussen zee en strand, nu eens bij stormweer, dan weer in zachte avondgloed.
Maandag 19 juni: “Bienvenida a tu casa”
Voila, ik ben weer “terug van weggeweest”. Bij aankomst deze morgen in Tapori kreeg ik een mooie welkom van de “Mapaches”, de “wasberen”. Zo heet onze leefgroep van jongeren met verstandelijke beperking. Ze hadden onder begeleiding van Rocio, hun “juf”, een grote poster gemaakt. En Fabricio, de jongen die een goeie vijventwintig jaar geleden de aanzet gaf voor wat nu het revalidatieluik van Tapori is, zei me: “Bienvenida a tu casa”, wat vrij vertaald “welkom thuis” betekent.
Ik voelde me ook onmiddellijk weer thuis. Het mag gezegd dat het me onderwijl veel minder moeite kost om na een tijdje in België te verblijven hier weer aan te passen dan omgekeerd, ondanks het “chaotisch” verkeer, de onvoorspelbaarheid van de dagplanning en het bedrukkende onveiligheidsgevoel. Wat in België traagheid is, is hier misschien gemoedelijkheid. De zelfscan om te betalen in de Delhaize of Albert Hein is hier een man die sinds jaar en dag in de supermarkt je boodschappen inpakt en die naar je auto brengt, daar een centje voor krijgt en onderweg vraagt hoe het met onze kinderen gaat want hij zag ze van kleinsaf meekomen om boodschappen te doen. Al zorgt technologie voor efficiëntie, ik ben blij dat hier in huis en in de auto en in Tapori niet zoveel knopjes en opties zijn, en dat de keuzestress ook minder groot is. Hier geen brood uit de broodautomaat, maar wel een broodman die om tien uur ’s avonds met een vrolijk liedje rondrijdt om te laten weten dat hij nog brood heeft, want er is misschien nog geen brood in huis voor morgenvroeg…
Zondag 25 juni: De wereld draait rond?
De draad is zo weer snel opgenomen in Tapori en het is mooi om te voelen dat “mijn liefste werk” nog steeds “dokter zijn” is, met wat tijd en ruimte voor ’t leven in zijn geheel. Zo vraag ik tijdens de consultaties met jonge mensen hen tussendoor ook graag waar ze mee bezig zijn. Ik vloog vrijdag van het ene uiterste in het andere: Een jonge vrouw die ik al ken van toen ze nog een klein kindje was, vertelde terecht trots dat ze nu in het laatste jaar architectuur zit en aan haar thesis werkt. Die gaat over “de moestuin als sociaal knoop-en-ontmoetingspunt bij de Arme Klaren in het oude koloniale Quito”. Een heel eigenzinnig en boeiend onderwerp waar ze met vuur en vlam over vertelde. Zo kwamen we uit op projecten rond “moestuinieren in de stad” die in België hun weg vinden. Misschien, in oktober, wanneer Dany en Agnes hier zijn, kan dat idee wel verder uitgebouwd worden… want hier en nu zou zo’n stadsmoestuin in Pomasqui ook mooi, nuttig en verbindend kunnen zijn.
Onmiddellijk na de architecte-in-spe kwam een andere jonge vrouw op consultatie. Sandra is nu 30 jaar oud en heeft een dochtertje van 10. Ze had eigenlijk op dat moment geen gezondheidsprobleem maar ze stelde een heleboel vragen in de zin van “wat moet ik doen in het geval dat…”. Het was al snel duidelijk dat zij, net zoals zoveel ecuadoraanse jongeren, van plan was te migreren… weg uit Ecuador, op zoek naar een betere toekomst… Ik vulde al snel haar eigen zinnen aan met “in het geval ik ziek word onderweg naar de Verenigde Staten… of erger nog… als ik onderweg verkracht word… of er overkomt mij een ongeluk”. Op het einde van de consultatie zei ze nog: “Ai spiek a lidel inglish, dan vind ik misschien rapper werk”.
Jullie hoorden in het nieuws misschien al wel eens de naam “de jungle van Darién” vallen. Dat is een “moeilijk begaanbare en gevaarlijke jungle op de grens tussen Colombia en Panama”. Venezolanen, Cubanen, Haïtianen en nu ook Ecuadoranen trekken er te voet door, op weg naar hun American Dream… In het tijdschrift MO verscheen in juli 2022 hier een artikel over ( https://www.mo.be/analyse/om-reisbeperkingen-te-omzeilen-wagen-venezolanen-hun-leven-de-jungle ). Je hoeft nu alleen het woord “Venezolanen” te vervangen door “Ecuadoranen”…
Wat jullie in dat artikel kunnen lezen is zo voor ons geen “ver-van-mijn-bed-show” meer… maar trieste en nabije werkelijkheid. Migranten hebben een gezicht en namen die we kennen. Ivonne vertelde me dat een ander gezin met twee schoolgaande kinderen die sinds jaar en dag naar Tapori kwam, ook naar de USA getrokken was… En dat terwijl we in Ecuador nog steeds groepen Venezolaanse jonge mannen te voet langs de grote autowegen zien trekken, met niets anders dan een deken op hun rug en een kleine dagrugzak, onderweg of op zoek naar beter leven. Op de kruispunten in Quito zie je overal Venezolaanse families met jonge kinderen bedelen… Ze hebben bijna allemaal holle ogen en zijn vaak heel mager. Overal zijn mensen onderweg, op den dool… En we blijven zeggen dat de wereld rond draait… Het lijkt veeleer hobbelig en vierkant…
(Bij het nalezen van de tekstjes voor wel en wee kan ik het verhaal van Sandra nu aanvullen: Inderdaad, ze is enkele dagen na de raadpleging met haar dochtertje van 10 vertrokken naar de USA, via de illegale weg en door een grote som geld te betalen aan de “coyotes”. De tocht ging via Colombia doorheen de jungle van Darién in Panama, daarna met een bootje vanuit Guatemala naar Mexico, en daar door de woestijn en dan de rivier Bravo over… Onderweg kreeg ik nu en dan een WhatsApp-berichtje, met een groet of een vraagje. Ondertussen zijn ze er geraakt…
Vrijdag 14 juli: verre en nabije Tapori-vakantieuitstapjes
Dit jaar zal niemand in Tapori kunnen klagen over een saaie vakantie, want sinds die begon, gingen de kinderen en jongeren met een beperking en de kinderen die naar de bibliotheek komen al drie keer op daguitstap, en er volgt nog meer. De voorbije jaren werden in de julimaand één of twee uitstapjes georganiseerd naar een park of zwembad in Quito. Dit jaar begon de vakantie voor de kinderen en jongeren met een beperking met twee “verre” daguitstappen, samen met de mensen van Medihulp.
De jongeren trokken richting Mindo in het nevelwoud, op anderhalf uur van Pomasqui. Voor de Vlamingen onder het gezelschap werd het een oefening “go-with-the-flow” want de planning en invulling van een uitstapje zijn nogal anders dan men dat in België zou doen. Maar genieten deed iedereen. Eerst was er verwondering in de vlindertuin. Daarna een plons in de rivier waarbij iedereen goed werd natgespetterd, zonder zorgen over droge of natte kleren. En Luis (in ’t vlaams “Lowie” wel te verstaan), een oudere man die heel moeilijk stapt, heel zijn leven bedelde op straat en sinds kort naar Tapori komt, maakte van de gelegenheid gretig gebruik om er een goede schrobbeurt van te maken . Hij had zelfs zeep, shampoo, een kam en verse kleren mee. De leefgroep van de kinderen trok enkele dagen later met ouders en voldoende verzorgers naar de warmwaterbaden in Papallacta. Krampachtige spieren ontspanden, blije gezichten, zalige relax en genieten voor iedereen.
Zaterdag 22 juli: Over opleidingen zonder leerplan en een vakantie-atelier als toemaatje
Het vakantieatelier voor de kinderen die tijdens het schooljaar naar de huiswerkbegeleiding in de bibliotheek komen nam ook een mooie onverwachte wending. Maar om tot dat punt te komen volgt eerst een lange inleiding: In Pomasqui groeit een private hogeschool uit haar voegen, het Instituto Japon. Daar kan je in twee jaar tijd en voor een betrekkelijk lage prijs onder andere hulpkok, hulpkinesist of hulpboekhouder worden. Het lukt veel jongeren niet om een plekje te bemachtigen in de openbare universiteit, en dan is het aanbod zoals dat van het Instituto Japon een aantrekkelijk en toegankelijk alternatief. Private hogescholen schoten de laatste jaren in Ecuador als paddestoelen uit de grond, want zij maken gretig gebruik van een groot gat in de markt. Jammer genoeg stellen we vast dat de drijfveer in eerste instantie winstbejag van de eigenaar van deze hogescholen is, en dat de inhoud van de opleidingen soms van bedenkelijke kwaliteit is. Maar je zou ook kunnen zeggen dat dit voor de jongeren dan toch “beter is dan niets”. ’t Is maar hoe je het bekijkt.
In het Instituto Japon kan je ook de opleiding “hulpleerkracht voor kinderen met een beperking” volgen. “Inclusief onderwijs” heet de opleiding en in dat kader kregen we begin van vorig schooljaar de vraag of we studenten van deze vorming willen ontvangen voor stages. We stelden onze deuren open… maar al gauw kwamen vragen en opmerkingen van Yesenia, Wilson en Karina, therapeuten in Tapori, die deze studenten begeleidden: “Wat moeten ze eigenlijk specifiek bij ons leren? Wat zijn de leerdoelen van de stages? Worden zij opvoeders, kinderverzorgers, leerkracht, therapeut? Ze hebben zo weinig voorkennis”.
We vroegen naar het curriculum en algemene leerdoelen van de opleiding… Bleek dat men die “aan het opmaken was”, terwijl de studenten die bij ons stage liepen dit schooljaar al hun diploma zouden krijgen… De verantwoordelijke van deze opleiding wist met haar schaamte geen blijf… en wij in eerste instantie ook niet met onze frustratie. Hoe is het mogelijk dat een opleiding erkend wordt door het Nationaal Secretariaat van Hogere Opleidingen, Wetenschap en Technologie zonder duidelijk leerplan, leerdoel, eindtermen? We verschieten van niet veel meer, halen even diep adem en proberen constructief bij te dragen. Enkele basisteksten over handicap en inclusie die we in Tapori gebruiken dienden als fundament en structuur om verdere inhoud op te bouwen. Dit werd ons heel erg in dank afgenomen…
En zo komen we eindelijk bij het Taporivakantie-atelier als toemaatje: In de hogeschool wilde men een vakantieatelier organiseren, waarbij de “inclusieve-juffen-in-opleiding” hun kennis in de praktijk zouden brengen. Maar er schreven zich maar weinig kinderen direct in voor het atelier… Zo kwam de verantwoordelijke van de opleiding opnieuw bij ons terecht met de vraag of we kinderen kenden die naar het atelier wilden komen. En of… en met succes: Dertig kinderen die tijdens het schooljaar naar de bibliotheek in Tapori komen voor huiswerkbegeleiding en enkele kinderen van de leefgroepen trokken elke dag met Carmita en Rocio naar het Instituto Japon. En één keer in de week ging de ganse groep op uitstap, o.a. naar een kinderboerderij en naar het “museum van het water” in Quito, opnieuw zonder zorgen over natte of droge kleren.
Woensdag 9 augustus: goede punten en diploma’s voor iedereen!
Vandaag werd het schooljaar officieel afgesloten. Morgen is het nog vergaderdag en dan sluit Tapori voor twee en een halve week. Maar vandaag was het feestelijke afsluiting van het schooljaar, met een soort van opendeurdag en diploma-uitreiking voor al wie naar godsvrucht en vermogen zijn “ombesten” verdiend heeft. Naast de studenten van het Instituto Japon komen elk jaar ook een tiental studenten van de opleidingen kinesitherapie, logopedie, ergotherapie en psychologie van de Openbare Universiteit van Quito naar Tapori op stage. Die stages duren elke semester een drietal maanden en stilaan lukt het ons goed om onze manier van werken door te geven. Bij de evaluatie op het einde blijkt telkens opnieuw dat ze geraakt worden door het zien van zware verwikkelingen die mits een goede zorg en continuïteit hadden kunnen voorkomen worden. Het samenwerken in een interdisciplinair team is ook vaak helemaal nieuw en boeiend en interessant voor hen. We trekken hun kennis en opleiding open van puur technisch en hokjes-denken naar integrale zorg waarbij samenwerken tot veel meer dan een gewone optelsom van individuele zorg leidt.
De volgende anecdote zal de laatste groep studenten zeker bijblijven: Ik deed samen met één van de studenten de opnameconsultatie van Karlita, het meisje op het paard op de foto hierboven. Daarbij viel me op dat de mama zo vaak geeuwde. Het was nochtans pas middag. Maar goed, ze zei dat ze veel werkte, tot ’s avonds laat. De week erna overlegden we tijdens de teamvergadering over Karlita, en Yesenia, die als ergotherapeute met het meisje werkt, zei dat de mama toch zo vaak geeuwt… En Patricio viel haar ook bij… De week erna kwam de mama van Karlita naar de consultatie, om te horen welk plan we voor het meisje voorstelden. Ik zei haar ook dat we toch wel met enkele mensen opgemerkt hadden dat ze zo vaak geeuwde… en ik vroeg haar of er misschien iets meer aan de hand was. Toen zei ze dat ze zich al enkele maanden zo moe voelt en ’s morgens bijna niet uit haar bed geraakt. We deden enkele onderzoeken en blijkt dat een heel aantal hormonen bij de mama van Karlita helemaal hun werk niet doen… en dat hielp ons dan weer om te weten te komen welk syndroom Karlita heeft… Over nuttige ommetoerkes gesproken…
Nu goed, we proberen zo dus de studenten op een goed spoor te zetten… en misschien zijn dat misschien wel zaadjes voor toekomstige Tapori’s elders. In alle geval was de laatste groep echt een heel fijne groep. Zij kwamen met het idee om op de laatste schooldag een soort van “opendeurdag” te houden, waarin zij dingen die ze geleerd hadden aan ouders en verzorgers en toevallige bezoekers wilden tonen. Dat was echt heel mooi en de interesse was groot. En naar aloude ecuadoraanse gewoonte werd de dag afgesloten met diploma-uitreiking, voor groot en klein!
Vrijdag 11 augustus: Ecuador op de voorpagina in de krant
Een presidentskandidaat werd eergisterenavond op het einde van een verkiezingsmeeting doodgeschoten. Het nieuws kwam als een nieuwe donderslag, heel onaangenaam en bangelijk. Het was plots stil hier in huis, in Zambiza, in Quito… Iedereen bleef in huis en op straat was alles leeg en donker en stil…
De vermoorde presidentskandidaat was al voor de verkiezingscampagne een besproken en conflictueus man. Hij had onderzoek rond een aantal corruptieschandalen op gang getrokken en zat zelf ook in enkele verstrikt. Hij werd in de voorbije weken enkele keren met de dood bedreigd, telkens vanuit het milieu van drugsbendes. Hij reageerde daar tijdens verkiezingsspeeches heel uitdagend open weigerde een kogelvrij vest aan te doen met het argument dat “het volk zijn schild was”… Het draaide anders uit…
De huidige president, die enkele maanden geleden vervroegde verkiezingen uitriep om te voorkomen dat hij omwille van zijn belabberd beleid afgezet zou worden, riep nog maar eens de noodtoestand uit. Dat gebeurde op de vooravond van een verlengd weekend omwille van de nationale feestdag, ook het begin van de vakantie in Tapori. In heel het land werden culturele activiteiten afgelast… en zo heeft Jayac weer voor een tweetal maanden weinig of geen werk. Over golven gesproken… Gezinnen die een vakantieuitstapje gepland hadden, bleven thuis. Mensen die leven van het toerisme houden nauwelijks het hoofd boven water.
Geweld, geweld, geweld… een negatieve spiraal van geweld, aangedreven door een nog steeds maar klein deeltje van de bevolking wiens leven gestuurd wordt door corruptie, drugshandel, georganiseerde criminaliteit, macht,… in een ongelijke wereld die door slecht beleid almaar ongelijker wordt.
Ik schreef tevoren al vaker dat in Tapori de jongeren me het meest zorgen baren. Voor velen van hen is het dagelijks leven letterlijk “leeg”: geen werk, geen studies, geen hobby, geen interesses, geen uitdagingen, geen verwachtingen… Niets… alleen leegte. Op de vraag “wat doe je tijdens de vakantie” is het antwoord vaak … “niets”. En als je hen vraagt wat ze na het middelbaar willen studeren… halen de meesten hun schouders op. Weinig kansen, weinig middelen, … grijze leegte, zo leeg dat het beleid die blijkbaar niet opmerkt. Daarenboven zijn die beleidsmensen druk bezig met “eigen zaken”, met het privatiseren van openbare diensten en het verzekeren van de belangen van bedrijfsleiders en van de banken.
In die grijze leegte staat voor jongeren de deur naar drugsgebruik wijd open. Microtrafiek van drugs heeft sinds enkele jaren veel middelbare scholen in haar greep. En daar begint vaak de vicieuze cirkel van drugs gebruiken, nood aan geld om drugs te kopen, aanbieden aan vrienden, drugs dealen. Zo komen jongeren in rivaliserende straatbendes terecht… De opstap naar nationale en internationale drugskartels is daarmee gezet…
Sinds enkele jaren staat Ecuador ook op de kaart van die internationale handel… En zo zijn jammer genoeg niet alle linken tussen Ecuador en België om blij en trots mee te zijn, want schepen die varen van Guayaquil naar Antwerpen vervoeren verre van alleen bananen, ananas, koffie en chocolade…
En zo is onze spiraal van geweld niet alleen ons probleem dat we hier alleen moeten oplossen… Want zo lang er hier en aan de overkant vraag naar drugs is en alles via illegale weg “terecht” moet komen… blijft het één grote pot miserie …
Jammer genoeg dus opnieuw geen mooi nieuws over Ecuador, terwijl de overgrote meerderheid van de bevolking goede mensen zijn die gewoon goed willen werken en verlangen naar rust en echte democratie.
Wie over dit alles meer wil lezen, vindt via de volgende link in het tijdschrift MO een goed artikel:
https://www.mo.be/wereldblog/5-vragen-over-het-geweld-ecuador
Maandag 28 augustus: Vakantie in Tapori, tijd om te lezen, hoofd en huis op te ruimen…
De voorbije dagen was ik vooral thuis, gewoon vakantie thuis… Er werd opgeruimd, geschilderd, gekuist, geordend, … Overbodige zaken werden weggegooid of kregen een nieuwe bestemming. Er was ook tijd voor culinaire experimenten, o.a. zelfgemaakte citroensorbet met citroenen uit eigen tuin (eigenlijk helemaal niet moeilijk en verrassend lekker en fris in het warme augustusweer op de evenaar). Er was ook tijd om na te denken over “Tapori-dingen”: een evaluatie van de werking van de medische consultatie, ideeën over projectfinanciering, nadenken over hoe de kleine-bedrijvigheids-projectjes iets meer zouden kunnen renderen, het uitschrijven van enkele projectvoorstellen en verslagen. Ik studeerde ook wat meer over de gevolgen van het gebrek aan jood tijdens de zwangerschap omdat ik denk dat in Tapori en in Ecuador in het algemeen nog veel te veel mensen hierdoor lichte verstandelijke beperking hebben, mensen zoals Jonas en de tweeling over wie ik in de vorige nieuwsbrieven schreef. Ik maakte hierover een powerpoint om dit thema in de komende weken aan een endocrinoloog voor te leggen, want ik denk dat we vanuit Volksgezondheid nog aardig tekort schieten op dit terrein. Er was ook nog tijd om te breien, een halve trui ver ben ik geraakt, en om te lezen. Het boek “het lied van ooievaar en dromedaris” is bijna uit. En twee boeken van Dirk De Wachter, Borderline times en Vertroostingen, herinnerden me er aan dat Levinas één van mijn “favoriete” filosofen is en dat veel troost en genot te vinden is in het kleine goede.
Lieve Groeten voor Iedereen
Inge
